علائم، علل و روش‌های درمان فتق ناف در نوزادان

فتق ناف در نوزادان یکی از مشکلات شایع در دوران نوزادی است که بسیاری از والدین هنگام مشاهده برآمدگی در ناحیه ناف کودک خود، نگران آن می‌شوند.

این مشکل اغلب بی‌خطر است و در بسیاری از موارد خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما در برخی شرایط نیاز به بررسی و حتی درمان جراحی دارد.

آگاهی از علائم، علت‌ها و روش‌های درمانی، به والدین کمک می‌کند تا در زمان مناسب به پزشک مراجعه کرده و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کنند.

علائم فتق ناف در نوزادان

مهم‌ترین علامت فتق ناف، برآمدگی در ناحیه ناف است که معمولاً هنگام گریه، سرفه یا زور زدن نوزاد بیشتر نمایان می‌شود و در زمان آرامش کاهش می‌یابد.

این برآمدگی نرم است و معمولاً با فشار آرام به داخل شکم برمی‌گردد. سایر علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بی‌قراری یا گریه بیش‌ازحد نوزاد
• حساسیت به لمس ناحیه ناف
• تغییر رنگ یا التهاب در پوست اطراف ناف (در موارد پیچیده)
• در صورت مشاهده قرمزی، تورم زیاد یا سفت شدن فتق، مراجعه فوری به پزشک ضروری است، چون ممکن است نشانه گیر افتادن یا انسداد باشد.

علل ایجاد فتق ناف در نوزادان

در دوران جنینی، روده‌ها از طریق ناحیه ناف وارد شکم می‌شوند و پس از کامل شدن رشد، دیواره شکم بسته می‌شود.

اگر این ناحیه به‌طور کامل بسته نشود، روزنه‌ای باقی می‌ماند که منجر به ایجاد فتق ناف می‌شود. از جمله عواملی که می‌توانند خطر بروز این مشکل را افزایش دهند:

• تولد زودرس (نارس بودن نوزاد)
• وزن کم هنگام تولد
• سابقه خانوادگی فتق ناف
• نژاد (در برخی گروه‌ها مانند نوزادان آفریقایی‌تبار شایع‌تر است)

این مشکل در نوزادان دختر و پسر به‌طور یکسان دیده می‌شود.

آیا فتق ناف خطرناک است؟

در بیشتر موارد، فتق ناف در نوزادان بی‌خطر بوده و تا سن ۲ سالگی به‌طور طبیعی بسته می‌شود. با این حال در برخی شرایط، فتق می‌تواند باعث گیر افتادن روده یا انسداد شود.

در چنین مواردی، جریان خون به بخش بیرون‌زده مختل می‌شود و این وضعیت نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.

علائمی که می‌توانند نشان‌دهنده وضعیت اورژانسی باشند:

• درد شدید در ناحیه فتق
• عدم بازگشت برآمدگی به داخل شکم
• استفراغ مکرر
• بی‌قراری شدید و مداوم

تشخیص فتق ناف در نوزادان و کودکان

تشخیص فتق ناف معمولاً از طریق معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می‌شود. پزشک با مشاهده برآمدگی و بررسی واکنش آن به فشار آرام، وجود فتق را تأیید می‌کند. 

در موارد مشکوک یا برای بررسی عوارض، ممکن است سونوگرافی تجویز شود، هرچند اغلب نیازی به تصویربرداری نیست.

درمان فتق ناف در نوزادان

درمان بسته به شدت فتق و سن کودک متفاوت است:

درمان غیرجراحی (انتظار و مراقبت)

اکثر موارد فتق ناف در نوزادان تا سن ۲ سالگی بدون نیاز به درمان خاصی بسته می‌شود. والدین باید با رعایت نکات مراقبتی، از تشدید فتق جلوگیری کنند.

استفاده از سکه یا چسب روی ناف به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و ممکن است عفونت ایجاد کند.

جراحی فتق ناف

در صورتی که یکی از شرایط زیر وجود داشته باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند:

• فتق تا سن ۳ یا ۴ سالگی بسته نشده باشد
• فتق خیلی بزرگ باشد (بیش از ۱.۵ سانتی‌متر)
• احتمال گیر افتادن یا عوارض وجود داشته باشد

جراحی فتق ناف در نوزادان یک عمل ساده و کم‌خطر است که معمولاً به‌صورت سرپایی انجام می‌شود و نوزاد در همان روز یا روز بعد از بیمارستان مرخص می‌شود.

مراقبت‌های پس از جراحی فتق ناف

بعد از عمل جراحی، والدین باید نکاتی را رعایت کنند:

• نگهداری پانسمان خشک و تمیز
• جلوگیری از فشار به ناحیه عمل
• مراجعه منظم برای ویزیت‌های پیگیری
• توجه به علائم هشدار مانند تب، تورم، قرمزی یا ترشح

دوره نقاهت اغلب کوتاه است و نوزاد بعد از چند روز به وضعیت عادی بازمی‌گردد.

آیا می‌توان از فتق ناف در نوزادان پیشگیری کرد؟

فتق ناف در نوزادان معمولاً قابل پیشگیری نیست چون به ساختار مادرزادی مربوط است. با این حال، مراقبت صحیح در دوران بارداری، جلوگیری از زایمان زودرس و تغذیه مناسب مادر ممکن است در کاهش عوامل خطر مؤثر باشد.

همچنین والدین باید از روش‌های غیراصولی مانند چسباندن سکه روی ناف یا فشار دادن مکرر آن اجتناب کنند، چون این کارها نه‌تنها کمکی به درمان نمی‌کنند، بلکه ممکن است باعث عفونت یا آسیب بیشتر شوند.

نتیجه‌گیری

فتق ناف در نوزادان یک مشکل نسبتاً شایع اما معمولاً بی‌خطر است که اغلب بدون درمان خاصی بهبود می‌یابد.

با این حال، شناخت علائم هشدار و مراجعه به‌موقع به پزشک، نقش مهمی در پیشگیری از عوارض احتمالی دارد. جراحی نیز در موارد خاص به عنوان یک درمان مؤثر و ایمن در نظر گرفته می‌شود.

در صورتی که فرزند شما علائم مشکوک به فتق ناف دارد یا نیاز به بررسی تخصصی دارد، دکتر اشجعی، متخصص جراحی عمومی و کودکان، با سابقه درخشان در درمان انواع فتق، آماده ارائه خدمات پزشکی به کودکان دلبند شماست. با مشاوره تخصصی و برخورد مهربانانه، اطمینان خاطر والدین تضمین می‌شود.

دکتر بهار اشجعی دارای بورد فوق تخصصی در جراحی کودکان و نوزادان از پزشکان منحصر به فرد و ماهر در زمینه جراحی اطفال و کودکان در تهران هستند، ایشان دوره پزشکی عمومی را در دانشگاه شهید بهشتی تهران گذراندند و بعد از اتمام دوره پزشکی عمومی به تحصیل در رشته جراحی عمومی در دانشگاه شهید بهشتی تهران پرداختند، بلافاصله بعد از فارغ التحصیلی در رشته جراحی عمومی، در رشته جراحی اطفال پذیرفته شدند و دوره جراحی اطفال را در دانشگاه علوم پزشکی تهران گذراندند و موفق به کسب رتبه اول کشوری در برد فوق تخصصی جراحی اطفال شدند.

راه های ارتباط با ما

مطب: تهران ـ انتهای بلوار کشاورز، رو به روی درب شرقی بیمارستان امام خمینی، ساختمان شیشه ای سبز، پلاک ۳۷۰ ساختمان ۴۱۶ طبقه ۳ واحد ۱۹

تلفن:

۰۲۱-۴۴۸۰۶۶۶۸

 ۰۲۱-۴۴۸۴۱۸۶۲

بیمارستان کودکان تهران: تقاطع خیابان طالقانی و ولیعصر، روبروی جهاد کشاورزی، پلاک ۴۵۴

بیمارستان لاله شهرک غرب: تهران ، شهرک غرب ، فاز ۵ ، خیابان سیمای ایران ، نبش فلامک جنوبی

 منبع: https://dr-ashjaei.com/

فتق ناف در نوزادان و کودکان یا فتق آمبلیکال (umbilical hernia)

فتق ناف زمانی رخ می دهد که بخشی از روده یا بافت چربی از طریق یک نقطه ضعیف در دیواره شکم، نزدیک ناف، فشار می آورد.

آنها در نوزادان  وکودکان بسیار شایع هستند، اما می توانند بزرگسالان را نیز درگیر کنند.

فتق ناف زمانی اتفاق می افتد که نقصی در دیواره قدامی شکم، که زیر ناف قرار دارد، وجود دارد. اگرچه فتق ناف به راحتی قابل درمان است، اما در موارد نادر می تواند به یک بیماری جدی تبدیل شود.

این مقاله به علل، عوامل خطر، تشخیص و درمان فتق نافی می پردازد.

فتق نافی چیست؟

فتق ناف دومین شکل رایج فتق در بزرگسالان است. آنها در 3 سانتی متر (سانتی متر) از ناف فرد - چه در بالا و چه در زیر آن- رخ می دهند.

در نوزادان و کودکان نوپا

فتق ناف در نوزادان شایع است. آنها در حدود 10 تا 30 درصد از کودکان سفیدپوست در هنگام تولد وجود دارند، در حالی که مطالعات مختلف شیوع 23 تا 85 درصد را در کودکان آفریقایی آمریکایی در بدو تولد نشان داده است. پزشکان هنوز علت این واریانس را نمی دانند.

این نوع فتق به ویژه در نوزادان نارس متولد می شود.

بر اساس تحقیقات قدیمی‌تر که در مقاله‌ای در سال 2024 ذکر شده است، تا 84 درصد از نوزادان با وزن تولد بین 1 تا 1.5 کیلوگرم (کیلوگرم) دارای فتق ناف هستند.

در حالی که جنین در حال رشد در رحم است، بند ناف از سوراخی در دیواره شکم عبور می کند. این باید بلافاصله پس از تولد بسته شود.

با این حال، ماهیچه‌ها همیشه کاملاً بسته نمی‌شوند و یک نقطه ضعیف باقی می‌مانند که فتق ناف می‌تواند از آن عبور کند.

در اغلب موارد، فتق ناف در نوزادان بدون مداخله تا سن 2 سالگی بسته می شود.

در بزرگسالان

تنها 1 نفر از هر 10 بزرگسال مبتلا به فتق ناف، این بیماری را از دوران کودکی حمل می کند، که حدود 90٪ از بزرگسالان را در نتیجه مشکلات مربوط به عضلات شکم در زندگی مبتلا می کنند.

افزایش فشار روی ماهیچه های شکم، مانند دوران بارداری یا هنگام بلند کردن اجسام سنگین، خطر فتق ناف اکتسابی را افزایش می دهد.

علائم فتق ناف

فتق نافی شبیه یک توده در ناف است. هنگامی که نوزاد می خندد، گریه می کند، به توالت می رود یا سرفه می کند، ممکن است بزرگتر شود.

هنگامی که کودک دراز کشیده یا آرام است، ممکن است توده کوچک شده یا به طور کامل از بین برود.

علائم فتق ناف در موارد مختلف متفاوت است. صرف نظر از اندازه فتق، اگر دیواره شکم در اطراف آن منقبض شود، می تواند گردش خون به بیرون زدگی را قطع کند و باعث درد شود.

درد می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. در صورت بروز برآمدگی، فرد باید به پزشک مراجعه کند:

• دردناک می شود.
• همراه با استفراغ رخ می دهد.
• متورم می شود و تغییر رنگ می دهد
• هنگام دراز کشیدن یا تحت فشار کم کاهش نمی یابد.

عوامل خطر فتق ناف

عوامل خطر اصلی برای فتق ناف عبارتند از:

سن: نوزادان، به ویژه آنهایی که نارس به دنیا می آیند، نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض خطر فتق ناف هستند.

چاقی: کودکان و بزرگسالان مبتلا به چاقی در مقایسه با افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) آنها در محدوده وزن سالم قرار دارد، به طور قابل توجهی با خطر بیشتری برای ابتلا به فتق ناف مواجه هستند.

سرفه: داشتن سرفه برای مدت طولانی می تواند خطر فتق را افزایش دهد زیرا نیروی سرفه به دیواره شکم فشار وارد می کند.

بارداری: خطر فتق ناف در افراد باردار بیشتر است. حاملگی چند قلویی خطر فتق بیشتری دارد.

علل فتق ناف

علل فتق ناف در گروه های سنی متفاوت است.

علل فتق ناف در نوزادان

همانطور که جنین در رحم رشد می کند، شکاف کوچکی در عضلات شکم ایجاد می شود. این سوراخ به بند ناف اجازه عبور می دهد.

در حوالی زمان تولد یا کمی بعد، دهانه باید بسته شود. اگر این به طور کامل اتفاق نیفتد، بافت چربی یا بخشی از روده می تواند از بین برود که باعث ایجاد فتق ناف می شود.

علل فتق ناف در بزرگسالان

اگر فشار زیادی روی دیواره شکم وارد شود، مقداری از بافت چربی یا بخشی از روده می‌تواند از بخش ضعیفی از عضله شکم عبور کند. 

افراد در معرض خطر بیشتر احتمال دارد که فشار بالاتر از حد طبیعی را در مناطقی که بافت چربی یا قسمت‌هایی از روده می‌تواند بیرون بزند، تجربه کنند.

تشخیص فتق ناف

پزشک در طی معاینه فیزیکی فتق ناف را تشخیص می‌دهد. آنها همچنین ممکن است بتوانند نوع فتق را تعیین کنند.

به عنوان مثال، اگر روده را درگیر کند، ممکن است خطر انسداد وجود داشته باشد. اگر پزشک بخواهد عوارض را غربالگری کند، ممکن است درخواست کند:

• سونوگرافی شکم
• اشعه ایکس
• آزمایش خون

درمان فتق ناف

در نوزادان، اکثر فتق‌های ناف در عرض 2 سال برطرف می‌شوند و نیازی به درمان نخواهد بود. با این حال، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند اگر:

قطر فتق در کودکان بالای 2 سال بیش از 1.5 سانتی متر است.

روده ها در داخل کیسه فتق قرار دارند و از حرکت روده جلوگیری یا کاهش می دهند.

فتق باعث درد می شود.

تغییر رنگ پوست در محل فتق رخ می دهد.

اگر فتق پاره شود، جراحی اورژانسی ضروری است. با این حال، پارگی فتق بسیار نادر است.

فتق در بزرگسالان کمتر از کودکان به خودی خود برطرف می شود. در نتیجه بیشتر مستعد عوارض هستند و فرد شانس بیشتری برای نیاز به جراحی دارد.

عمل جراحی فتق ناف

جراحی فتق ناف یک عمل کوچک است که معمولاً 20 تا 30 دقیقه طول می کشد. در بیشتر موارد، فرد تحت عمل جراحی می تواند در همان روز به خانه برود.

جراحی شامل ایجاد یک برش در پایه ناف و فشار دادن بافت بیرون زده به داخل شکم است. جراحان ممکن است جراحی باز یا لاپاراسکوپی را انجام دهند.

در بسیاری از موارد، جراح عضلات دیواره شکم را به هم بخیه می‌زند تا سوراخ را ببندد. در برخی موارد، آنها ممکن است از شبکه های ویژه ای برای تقویت ناحیه و جلوگیری از عود استفاده کنند.

با این حال، در حالی که نشان داده شده است که این رویکرد به جلوگیری از عود فتق کمک می کند، عوارض بالقوه ای نیز دارد، از جمله خطر درد مزمن.

آماده شدن برای جراحی

پزشکان به افراد توصیه می‌کنند قبل از عمل از خوردن یا آشامیدن خودداری کنند. همچنین ممکن است لازم باشد افراد برای کاهش خطر خونریزی، مصرف داروهای ضد انعقاد را متوقف کنند 

اکثر جراحان جراحی فتق ناف را با فرد تحت بیهوشی عمومی انجام می دهند. متخصص بیهوشی قبل از جراحی فرد را از طریق این روش راهنمایی می کند.

مراقبت های بعد از جراحی

پس از ترخیص از بیمارستان، فرد ممکن است در محل جراحی احساس درد و ناراحتی کند. مصرف مسکن ها، پوشیدن لباس های گشاد و پرهیز از فعالیت های سنگین می تواند به کاهش این ناراحتی کمک کند.

همچنین ممکن است فرد برای چند هفته تورم اطراف محل را تجربه کند.

جراح گاهی اوقات یک پانسمان فشاری روی فتق اعمال می کند. تمیز و خشک نگه داشتن آن برای جلوگیری از عفونت بسیار مهم است.

پوشیدن لباس‌های کمکی فتق ممکن است به بهبودی افراد پس از جراحی و افزایش سطح فعالیت کمک کند.

خلاصه

فتق ناف زمانی رخ می دهد که بخشی از روده یا مقداری بافت چربی از سوراخی در عضلات شکم بیرون زده باشد.

برای اینکه پزشکان بیرون زدگی را به عنوان فتق ناف دسته بندی کنند، باید در فاصله 3 سانتی متری منبع مورد اعتماد ناف رخ دهد.

این نوع فتق در نوزادان شایع است و به طور معمول به طور مستقل برطرف می شود. اکثر فتق های ناف در بزرگسالان ناشی از فشار اضافی بر دیواره شکم است.

این فشار اضافی ممکن است ناشی از حاملگی های چند قلو یا فشار شدید باشد. خطر عوارض در فتق ناف بزرگسالان بیشتر است و تقریباً همیشه برای اصلاح این عوارض نیاز به جراحی دارند.

جراحی فتق معمولاً حدود 20 تا 30 دقیقه طول می کشد و فرد در طول مدت عمل تحت بیهوشی عمومی خواهد بود.

هزینه جراحی فتق ناف در کودکان چگونه محاسبه می شود؟

هزینه عمل جراحی فتق ناف کودکان با توجه به شدت بیماری، گستردگی آن و شیوه درمانی که پزشک تعیین میکند بستگی دارد. به همین جهت شما تنها پس از معاینه دقیق توسط پزشک متخصص و انجام آزمایشات مربوطه است که می توانید از هزینه درمان فتق ناف با عمل جراحی برای کودک خود مطلع شوید.

جهت اطلاع از هزینه عمل فتق ناف توسط دکتر بهار اشجعی می‌توانید از طریق فرم های قرار داده شده در سایت اقدام، یا با ما تماس بگیرید 

بهترین راه ارتباط و مشاوره با دکتر بهار اشجعی فوق تخصص جراحی کودکان و نوزادان

“دکتر بهار اشجعی دارای بورد فوق تخصصی در جراحی کودکان و نوزادان با استفاده از تکنیک های روز دنیا و دستگاه های مجهز و پیشرفته به درمان و انجام جراحی فتق ناف و فتق های شکمی در کودکان و نوزادان می پردازد. جهت دریافت وقت مشاوره و ویزیت در مطب یا بیمارستان می توانید از طریق شماره تماس های قرار داده شده در سایت با ایشان در ارتباط باشید.”

راه های ارتباط با ما

مطب: تهران ـ انتهای بلوار کشاورز، رو به روی درب شرقی بیمارستان امام خمینی، ساختمان شیشه ای سبز، پلاک ۳۷۰ ساختمان ۴۱۶ طبقه ۳ واحد ۱۹

تلفن:

۰۲۱-۴۴۸۰۶۶۶۸ 

۰۲۱-۴۴۸۴۱۸۶۲

بیمارستان کودکان تهران: تقاطع خیابان طالقانی و ولیعصر، روبروی جهاد کشاورزی، پلاک ۴۵۴

بیمارستان لاله شهرک غرب: تهران ، شهرک غرب ، فاز ۵ ، خیابان سیمای ایران ، نبش فلامک جنوبی

 منبع: https://dr-ashjaei.com/